Doymamış yağ asitleri, vücudun ihtiyaç duyduğu en temel yağ asitleridir. Oda sıcaklığında sıvı halde bulunurlar ve genellikle bitkisel yağlar olarak bilinirler. Doymuş yağ asitleri ise hayvansal yağ asitleri olarak tanınır. Doymamış yağlar zeytin, kanola yağları, kabuklu yemişler (fıstık, ceviz, fındık), kabuklu yemiş yağları (badem yağı) ve avokado gibi besinlerde bolca bulunur.

Bu yağlar oda sıcaklığında sıvı haldeyken, buzdolabına veya oda sıcaklığından daha düşük sıcaklıklara konulduğunda yavaş yavaş katılaşırlar. Çoklu doymamış yağ asitleri ise omega-3 ve omega-6 doymamış yağ asitleri olarak iki ana grupta sınıflandırılır. Bu yağlar soğuk su ve okyanus balıklarında bol miktarda bulunur. Sardalye, somon, uskumru, ve ton balığı gibi balıklar bu yağ asitleri açısından zengindir.

Yağlar gereğinden fazla alındığında, daha sonra kullanılmak üzere depolanır ve bu biriktirilen yağ depoları tehlikeli seviyelere ulaştığında sağlığa zarar verebilir.

Doymamış yağ asitleri, birbirine benzer şekildedir ancak zincirler üzerinde bir ya da birden fazla alken (çift bağ) bulunabilir. Doymamış yağ asitlerinin bir alken grubunda, doymuş yağ asitlerinden farklı olarak birbirine bağlı çift bağlı karbonlar bulunur. Bir alken grubunun iki yanında ona bağlı olan karbon atomları 'trans' ya da 'cis' şeklinde ifade edilir.

Bazı doymamış yağ asitleri şunlardır:

Alfa-linolenik, dokosaheksaenoik ve eikosapentaenoik asitler omega-3 yağ asitlerinin örnekleridir. Linoleik asit ve araşidonik asit omega-6 doymamış yağ asitlerindendir. Oleik ve erüsik asit ise omega-9 doymamış yağ asitlerindendir. Stearik ve oleik asitleri 18 karbonludur. Aralarındaki fark, stearik asit doymuştur, oleik asit ise doymamış olup iki tane daha az hidrojeni vardır (alkendir).

İnsan vücudu, iki tanesi hariç, ihtiyaç duyduğu bütün yağ asitlerini kendiliğinden oluşturur. Bu ihtiyaç duyulan iki yağ asidi ise linoleik asit ve alfa-linolenik asittir; bu asitler bitki ve balıklarda bol miktarda bulunur. Vücutta yapılmadıkları ve besin ile alınmaları gerektiğinden bu yağ asitleri gerekli yağ asitleri olarak adlandırılırlar. Bu yağ asitleri prostaglandin adlı hormona benzeyen bileşiklerin oluşumunda kullanılırlar. Prostaglandinler kan pıhtılaşması, kan lipit seviyeleri, bağışıklık, kan basıncı ve enfeksiyona bağlı enflamasyon tepkilerini denetler.

Doymamış yağ asitleri, özellikle kalp sağlığı üzerinde olumlu etkileriyle bilinir. Kötü kolesterol (LDL) seviyelerini düşürerek kalp krizi ve felç riskini azaltabilirler. Ayrıca, omega-3 yağ asitleri beyin sağlığını destekler ve depresyon, anksiyete gibi ruh sağlığı sorunlarının yönetiminde yardımcı olabilir.

Doymamış yağ asitleri, hücre zarlarının yapısında önemli bir rol oynar ve hücresel fonksiyonların düzenlenmesine yardımcı olur. Aynı zamanda, inflamasyonu azaltarak eklem sağlığını ve genel bağışıklık sistemi fonksiyonlarını destekler.

Doymamış yağ asitleri, vücut için hayati öneme sahip olup, çeşitli sağlık yararları sunar. Bu nedenle, dengeli bir diyetin bir parçası olarak yeterli miktarda doymamış yağ asidi tüketmek önemlidir. Bitkisel yağlar, balık ve kabuklu yemişler gibi kaynaklardan sağlanan doymamış yağ asitleri, genel sağlık ve iyi yaşam için vazgeçilmezdir.